Một chiến thuật có phần kỳ lạ đang dần trở nên phổ biến tại Ngoại hạng Anh: các đội bóng chủ động phát bóng ra ngoài sân ngay sau tiếng còi khai cuộc. Liệu đây có phải là một bước thụt lùi của bóng đá hiện đại, hay chỉ là một biến thể chiến thuật nhất thời?
Năm 1991, tuyển Anh dưới thời HLV Graham Taylor đã thử nghiệm một cách tiếp cận táo bạo trong trận đấu vòng loại Euro 1992 với Ba Lan. Thay vì triển khai bóng từ sân nhà, tiền vệ Andy Gray được chỉ đạo đứng ngay sau David Platt và Gary Lineker để thực hiện một đường chuyền dài chéo góc, đưa bóng ra biên, tạo cơ hội cho Ba Lan hưởng quả ném biên.
Ý tưởng của Taylor là "khóa chặt" đối thủ ngay từ đầu, gây áp lực lên họ. Tuy nhiên, kế hoạch đã phản tác dụng. Do đứng quá gần Platt và Lineker, Gray bị một tiền đạo Ba Lan áp sát. Trong lúc vội vàng thực hiện đường chuyền, ông trượt chân và đưa bóng đi không quá 15 mét. Ba Lan phản công nhanh, xâm nhập vòng cấm và gây sức ép ngược lên khung thành tuyển Anh chỉ sau 10 giây. Gray bị thay ra ở hiệp hai và không bao giờ khoác áo đội tuyển quốc gia nữa.
May mắn thay, tuyển Anh vẫn giành được kết quả hòa 1-1 và giành vé dự Euro. Nhưng câu chuyện này cho thấy ý tưởng phát bóng ra biên không phải là mới, dù phiên bản hiện đại có phần... hoàn thiện hơn.
HLV Taylor, người nổi tiếng với lối chơi bóng dài truyền thống, có lẽ không ngờ rằng chiến thuật này lại được "hồi sinh" trong kỷ nguyên bóng đá hiện đại. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của những đường ném biên xa, các trung phong cao lớn và sự chú trọng vào các tình huống cố định cho thấy một xu hướng "quay về những điều cơ bản" đang diễn ra tại Ngoại hạng Anh.
Thực tế, chiến thuật phát bóng ra biên đã xuất hiện rải rác trong những năm gần đây. Marseille đã sử dụng nó trong suốt mùa giải 2017-2018, bao gồm cả trận chung kết Europa League với Atletico Madrid. Paris Saint-Germain (PSG) cũng áp dụng chiến thuật này trong trận thắng 5-0 trước Inter Milan tại Champions League năm nay.
Có vẻ như thành công của PSG đã "khởi động" xu hướng này. Nếu đội bóng hàng đầu về kỹ thuật như PSG sẵn sàng sử dụng nó, tại sao những đội khác lại không thể?
Arsenal đã thử nghiệm chiến thuật này trong trận thua 0-1 trước Liverpool. Tuy nhiên, Newcastle United và Crystal Palace là những đội sử dụng nó thường xuyên nhất. Newcastle thường cho Bruno Guimaraes phát bóng trực tiếp ra biên, với 9 cầu thủ khác vây quanh khu vực ném biên để gây áp lực.
Trong khi đó, Adam Wharton của Crystal Palace lùi về sân nhà, nhận đường chuyền ngược từ đồng đội, rồi mới thực hiện cú phá bóng ra ngoài.
Có lẽ đây chỉ là một trò vui, một sự đổi mới. Nó không vi phạm luật và cũng không đi ngược lại tinh thần của trận đấu. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra một tiền lệ đáng lo ngại, cho thấy các đội bóng coi trọng việc pressing đến mức sẵn sàng từ bỏ quyền kiểm soát bóng để gây áp lực lên đối thủ.
Không có gì sai với pressing, nhưng nó đang dần thống trị bóng đá đến mức một số HLV xây dựng toàn bộ triết lý của mình dựa trên việc giành bóng ở phần sân đối phương. Điều này gợi nhớ đến những bình luận của Ralf Rangnick về việc Cristiano Ronaldo không phù hợp với lối chơi của ông: "Cậu ấy không phải là mẫu cầu thủ vui mừng khi đội nhà mất bóng và sẵn sàng giành lại nó".
Dĩ nhiên, ngay cả những đội bóng kiểm soát bóng tốt nhất cũng có những khoảnh khắc mất bóng và muốn giành lại nó nhanh chóng. Nhưng sẽ là một vấn đề nếu các đội bóng quá mong muốn đối thủ có bóng đến mức sẵn sàng đá nó ra ngoài sân.
Hầu hết các đội bóng ở Ngoại hạng Anh đều có khả năng thoát khỏi những tình huống khó khăn, nhưng ở các giải đấu thấp hơn, nó có thể tạo ra một cảnh tượng khá tồi tệ. Nếu chiến thuật này trở nên quá hiệu quả, nó có thể trở thành một "vũ khí" tiêu chuẩn trong nhiều tình huống khác. Ví dụ, khi đối thủ lùi toàn bộ đội hình về phòng ngự, một trung vệ có thể quyết định đá bóng ra biên thay vì cố gắng triển khai bóng qua hàng tiền vệ.
Vấn đề với việc ném biên gần cột cờ góc là không gian cho cầu thủ ném biên là rất hạn chế. Anh ta không thể ném ngược về phía sau, vì đường biên ngang. Anh ta cũng không muốn ném ngang, vì sẽ đưa bóng về gần khung thành đội nhà. Vì vậy, lựa chọn duy nhất là ném về phía trước, và mục tiêu thường là khoảng cách hơn là tìm đồng đội. Về cơ bản, nó chỉ tạo ra một tình huống 50/50.
Dữ liệu cũng ủng hộ điều này. Trong các tình huống ném biên ở khu vực giữa sân, đồng đội của người ném bóng thường chạm bóng đầu tiên trong 85% trường hợp. Nhưng tỷ lệ này giảm xuống 68% khi ném biên gần đường biên ngang. Và nhiều pha chạm bóng đầu tiên chỉ là những pha đánh đầu nối hoặc những cú phá bóng lên giữa sân.
Một giải pháp đơn giản là cho phép các đội đưa bóng ra khỏi khu vực ném biên gần khung thành, đến ngang vạch 16m50. Điều này có thể không giải quyết được vấn đề hoàn toàn, nhưng ít nhất nó sẽ giúp các đội bóng không phải chịu áp lực quá lớn khi bị buộc phải phá bóng lên ngay từ đầu.
Phản ứng thái quá? Có lẽ vậy. Nhưng luật bóng đá luôn phát triển để đảm bảo rằng lối chơi kỹ thuật, kiểm soát bóng có thể cạnh tranh với các đội bóng dựa trên thể lực và sức mạnh. Đó là lý do tại sao bóng đá trở thành một môn thể thao hấp dẫn và phổ biến.
Nhưng nếu việc cố tình đá bóng ra ngoài sân trở thành một chiến thuật tấn công phổ biến, bóng đá sẽ tiến gần đến rugby union, và một cuộc cải tổ sẽ là cần thiết.
Bài viết được tham khảo từ phân tích của Michael Cox, chuyên gia phân tích chiến thuật và là tác giả của hai cuốn sách "The Mixer" và "Zonal Marking".
Powered by Froala Editor
