Mùa hè chuyển nhượng vừa qua chứng kiến Ngoại hạng Anh tiếp tục "đốt tiền" vào thị trường. Nhưng đằng sau những con số kỷ lục ấy là gì? Liệu Luật Công bằng Tài chính (PSR) có thực sự là "gông kìm" kìm hãm sự phát triển của các CLB?
Khi mùa hè chuyển nhượng ồn ào khép lại, người ta có thời gian để nhìn lại một cách khách quan hơn. Thay vì chỉ bàn tán về những điểm đến chóng vánh của các cầu thủ, có lẽ nên tập trung vào việc họ thực sự chơi bóng ra sao. Hoặc, chúng ta lại có thêm thời gian để than vãn về Luật Công bằng Tài chính (PSR), vốn là chủ đề nóng hổi suốt ba tháng qua.
Trong bối cảnh Ngoại hạng Anh "vung" hơn 3 tỷ bảng vào thị trường chuyển nhượng (nhiều hơn tổng chi của bốn giải VĐQG hàng đầu châu Âu khác), PSR và những ảnh hưởng của nó luôn lảng vảng phía sau như một "tử thần" mang theo một chiếc máy tính hơn là đi cùng với chiếc lưỡi hái.
Nhìn rộng hơn, động lực thúc đẩy sự nổi tiếng của PSR là hoạt động của các CLB. Mặc dù doanh thu tập thể của Ngoại hạng Anh gần như tăng gấp đôi kể từ khi PSR ra đời, nhưng chi phí tăng còn cao hơn: lương tăng 115%; chi phí ngoài nhân viên, không bao gồm khấu hao, tăng 143%; khấu hao cầu thủ, hoặc chi phí hàng năm cho các CLB về phí chuyển nhượng, tăng từ 549 triệu bảng một thập kỷ trước lên 1,7 tỷ bảng trong giai đoạn 2023-24, tăng 217%.
Ba loại chi phí này chiếm lần lượt 64%, 24% và 27% doanh thu. Cộng chúng lại, bạn có thể thấy lý do tại sao các CLB thua lỗ: 64 + 24 + 27 vượt quá 100% doanh thu, và đó là trước khi chúng ta tính bất kỳ chi phí lãi nào, cũng ảnh hưởng đến tính toán PSR. Trong giai đoạn 2013-14, tám CLB Ngoại hạng Anh báo lỗ hoạt động; trong giai đoạn 2023-24, con số đó đã tăng lên 18 trong số 20.
Do đó, các CLB đang chuyển sang mô hình mua bán cầu thủ mà Chelsea đã tiên phong từ lâu và gần đây được tăng cường. Họ dẫn đầu với 294 triệu bảng doanh thu bán cầu thủ hè này, một con số chỉ trước đây bị vượt qua bởi Monaco trong kỳ chuyển nhượng năm 2018, khi họ bán Kylian Mbappe cho Paris Saint-Germain.
Cũng như các CLB Ngoại hạng Anh phá kỷ lục chi tiêu, kỷ lục bán cầu thủ cũng bị phá: 1,8 tỷ bảng thu được từ việc bán cầu thủ, tăng hơn 400 triệu bảng so với kỷ lục trước đó, được thiết lập chỉ một năm trước. Đây là mùa hè thứ ba liên tiếp doanh thu chuyển nhượng vượt quá 1 tỷ bảng.
Điều này có thể liên quan đến PSR. Các CLB thua lỗ cần bán cầu thủ để cải thiện kết quả kinh doanh. Chelsea đã làm điều đó trong nhiều năm, Manchester City cũng vậy. Việc bán các thành viên trong đội hình của bạn mang lại sự thúc đẩy ngay lập tức cho tài chính; tất nhiên, nếu các thỏa thuận như vậy được sử dụng để tài trợ cho việc chi tiêu chuyển nhượng nhiều hơn, chúng cần được lặp lại.
Bournemouth trở thành câu lạc bộ thứ chín vượt qua 200 triệu bảng doanh thu bán cầu thủ trong một kỳ chuyển nhượng, và mặc dù điều đó một phần là do họ bị các câu lạc bộ giàu có hơn "chọn", nó cũng đóng vai trò là một đối trọng với khoản chi tiêu lớn mà họ đã thực hiện kể từ khi tiếp quản vào tháng 12/2022. Wolves có thể đã có một số lo ngại về PSR vào tháng 6 trước khi Manchester United chi 62,5 triệu bảng cho Matheus Cunha.
Nhóm "Big Six" của giải đấu lại thống trị, mặc dù điều đó hầu như không có gì mới. Arsenal, Chelsea, Liverpool, Tottenham và hai câu lạc bộ thành Manchester chiếm 49,3%, so với mức trung bình 47,9% trong 10 mùa hè trước đó.
Quan trọng hơn, sáu đội đó đóng góp 67,1% vào khoản chi ròng 1,3 tỷ bảng của giải đấu trong mùa hè này. Con số đó cao hơn nhiều so với mức trung bình 48,4% gần đây và phản ánh một chủ đề của kỳ chuyển nhượng: các câu lạc bộ giàu nhất đã "ăn trọn" phần còn lại của giải đấu.
Trong số 1,5 tỷ bảng chi tiêu của các câu lạc bộ "Big Six" trong mùa hè này, 39% đã dành cho các cầu thủ tại một trong 14 đội Ngoại hạng Anh còn lại. Lần duy nhất tỷ lệ này cao hơn kể từ khi Man City gia nhập hàng ngũ không chính thức của nhóm đó là vào năm 2009, khi được Abu Dhabi rót nguồn tiền khổng lồ vào đội bóng.
Mức độ của sự tăng vọt trong mùa hè này là do các quy tắc và mức độ nào là trật tự tự nhiên của bóng đá thì vẫn còn bỏ ngỏ. Dù tốt hay xấu, những người giàu có từ lâu đã có thể giành lấy các ngôi sao từ những người kém giàu hơn; tuy nhiên, có một cuộc tranh luận đáng hoan nghênh về việc PSR củng cố hiện trạng đến mức nào.
Lấy thương vụ chuyển nhượng "nóng" nhất mùa hè, Alexander Isak chuyển từ Newcastle sang Liverpool, có một lập luận công bằng rằng thỏa thuận này ít liên quan đến PSR, ít nhất là trong chừng mực tất cả chúng ta đều đồng ý rằng nên có một số hạn chế. Nếu không có bất kỳ quy tắc nào, có khả năng Isak vẫn ở Newcastle, được thi đấu cùng nhiều cầu thủ giỏi và được trả lương cao nhất của làng bóng đá thế giới nhờ vào sự giàu có của các chủ sở hữu Ả Rập Saudi của câu lạc bộ, thách thức cho các danh hiệu.
Các quy tắc hầu như không thể ngăn cản Newcastle cung cấp cho Isak những gì anh ấy muốn về mặt tài chính. Anh ta đã được trả hơn 150.000 bảng một tuần, tăng gấp đôi sẽ thêm 9 triệu bảng vào hóa đơn tiền lương của St James' Park. Nhưng việc gia hạn hợp đồng của anh ấy sẽ giảm chi phí khấu hao khoảng 3 triệu bảng nếu anh ấy ký một hợp đồng mới có thời hạn 5 năm. Khoản 6 triệu bảng bổ sung cam kết hàng năm cho tiền đạo người Thụy Điển có thể đã được trang trải, trong hai mùa giải, bởi khoản 12 triệu bảng thu được từ việc bán Sean Longstaff cho Leeds United.
Về phần mình, Newcastle đã ít nói về PSR trong mùa hè này hơn so với trước đây. Một năm trước, họ phải bán cầu thủ ngay trước thời hạn kế toán của mình, lần này họ bước vào kỳ chuyển nhượng với ít lo lắng hơn nhiều. Việc bán Isak, một thỏa thuận mà The Athletic ước tính đã tạo ra khoảng 80 triệu bảng lợi nhuận kế toán, chỉ giúp ích thêm cho vị trí của họ. Họ có thể khó chịu khi mất đi cầu thủ giỏi nhất của mình, nhưng những vụ bán như Isak có thể giúp một câu lạc bộ phát triển trong nhiều năm.
Có lẽ đội phàn nàn nhiều nhất trong mùa hè này là Aston Villa. Huấn luyện viên Unai Emery, trong chương trình mở đầu trận đấu của mình, tuyên bố rằng các quy tắc đã "trở thành một hạn chế cho các câu lạc bộ đang quản lý tốt, những người sẽ không bao giờ được phép mơ ước vì nguồn tiền hạn hẹp". Trên cơ sở tổng thể, Villa là đội chi tiêu thấp nhất của Premier League.
Villa đã nhận được 365,7 triệu bảng tiền tài trợ từ chủ sở hữu chỉ trong ba mùa giải qua, phần lớn trong số đó là để giúp ngăn chặn những khoản lỗ lớn hàng ngày (lỗ hoạt động năm 2023-24: 145,3 triệu bảng). Việc họ có thể yêu cầu tài trợ như vậy và vẫn tuân thủ các quy tắc cho thấy rằng các quy tắc đó cần phải được thắt chặt, chứ không phải nới lỏng.
Giữa việc tiếp quản năm 2018 và cuối năm 2023-24, Villa đã chi 132% doanh thu cho tiền lương và chi phí khấu hao cầu thủ. Trong số các câu lạc bộ chơi ở Premier League trong thời gian đó, chỉ có Nottingham Forest (138%), Everton và Leicester City (cả hai đều 133%) đạt được tỷ lệ cao hơn. Cả ba đều đã bị trừng phạt vì vi phạm PSR trong nước hoặc vẫn phải chịu các cáo buộc.
Villa cũng cảnh giác với các vấn đề PSR trong mùa hè này, nhưng chính trên đấu trường châu Âu là nơi những lo ngại thực sự của họ nằm ở đó. Đã có Thỏa thuận giải quyết với cơ quan liên đoàn bóng đá châu Âu UEFA, họ phải đối mặt với một cuộc đấu tranh khó khăn để đáp ứng quy tắc chi phí đội hình (SCR) của tổ chức này, trực tiếp giới hạn chi tiêu cho tiền lương và chuyển nhượng. Nó thúc đẩy sự thiếu chi tiêu tương đối của họ.
Với quy tắc đó được đánh giá vào cuối tháng 12, mùa hè mang đến cơ hội cuối cùng cho các câu lạc bộ để sắp xếp ổn thỏa. Arsenal cũng được biết là đang làm việc với SCR trong tâm trí, và họ rất muốn thực hiện nhiều doanh số hơn so với những gì cuối cùng họ đã xoay sở được. Khoản chi ròng say sưa của họ cho thấy họ đã đẩy chi tiêu đến giới hạn.
Tuy nhiên, ngay cả khi gần một nửa giải đấu giờ phải tuân thủ các quy tắc nhắm mục tiêu cụ thể vào chi tiêu của cầu thủ, các câu lạc bộ vẫn tăng tốc mọi thứ. Một phần, điều đó liên quan đến một chu kỳ TV Premier League bội thu khác bắt đầu mùa này, nhưng các khoản phí được báo cáo vẫn gây sốc.
Các khoản phí được báo cáo thực tế là còn thấp hơn nhiều.
Nghiên cứu của The Athletic trong ba mùa giải Premier League 2021-22 đến 2023-24 cho thấy phí chuyển nhượng kết hợp do các câu lạc bộ thanh toán trên tài khoản của họ vượt quá những gì được liệt kê trên Transfermarkt, một trang web theo dõi hoạt động của cầu thủ trên toàn cầu, trung bình là 24%, một sự khác biệt phần lớn được tạo ra bởi các khoản thanh toán cho đại diện và mức thuế chuyển nhượng 4% mà giải đấu áp dụng cho tất cả các giao dịch đến. Áp dụng mức tăng đó cho chi tiêu được báo cáo trong mùa hè này và bạn sẽ đạt tổng cộng 3,9 tỷ bảng. Ở cấp độ vĩ mô, thật khó để đưa ra trường hợp rằng các câu lạc bộ đã kìm hãm mọi thứ.
Việc chỉ ra PSR là nguyên nhân chính đằng sau mọi thứ đã diễn ra trong mùa hè này sẽ là một điều ngu ngốc. Có vô số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động chuyển nhượng. Nhưng nó chắc chắn là một yếu tố và, mặc dù nhiều phàn nàn có vẻ bắt nguồn từ lợi ích cá nhân, nhưng ngày càng có lý do để đồng ý rằng cần phải thay đổi.
Ở cấp độ UEFA, sự thay đổi đó đã đến, với các giới hạn lỗ chặt chẽ hơn và một quy định mới trực tiếp nhắm vào chi tiêu của đội hình. Premier League, cuối cùng, cũng dự kiến sẽ áp dụng quy định sau. Nhưng việc phân bổ lợi nhuận của cầu thủ trong ba năm xuống còn 12 tháng, như quy tắc của UEFA, làm giảm hiệu quả tức thời của việc mua bán thành công trên thị trường, chiến lược mà các câu lạc bộ nghèo hơn ngày càng dựa vào để leo lên bậc thang. Hơn nữa, kỳ chuyển nhượng này cho thấy những nguy cơ khi liên kết bất kỳ giới hạn nào với doanh thu, như SCR, một cách tự nhiên cho phép các đội có thu nhập cao nhất tiếp tục chi tiêu nhiều hơn.
Điều đó từ lâu đã là trường hợp nhưng khi khoảng cách thu nhập ngày càng rộng, nó chỉ càng cho phép những người ở trên cùng. Trong giai đoạn 2013-14, khi PSR trong nước được giới thiệu, sự khác biệt giữa doanh thu trung bình của 'Big Six' và 14 đội Premier League còn lại là 205 triệu bảng. Một thập kỷ sau, trong giai đoạn 2023-24, khoảng cách đó là 405 triệu bảng.
Hoạt động trong mùa hè này đã giúp củng cố quan điểm rằng hệ thống hiện tại khuyến khích những người đã giàu hơn. Điều đó đúng với tất cả. Newcastle, bên ngoài 'Big Six' nhưng đang chiến đấu để lọt vào và hầu như không gặp rắc rối về PSR, đã hoàn thành mỗi trong số bốn giao dịch lớn nhất của một câu lạc bộ Anh không thuộc nhóm đó, ký hợp đồng với các cầu thủ từ Stuttgart, Forest, Brentford và Villa. Bốn động thái của Newcastle nằm trong số 10 vụ chuyển nhượng 'không thuộc Big Six' lớn nhất trong mùa hè trên toàn cầu; để tham khảo, Real Madrid đã xoay sở được ba.
Bóng đá, theo nhiều cách, từ lâu đã như vậy. Người giàu sử dụng tiền của họ; người nghèo phải sáng tạo hơn để thành công.
Loại bỏ các quy tắc để cho phép một vài câu lạc bộ vào loại trước đây sẽ không thúc đẩy sự cân bằng cạnh tranh. Thắt chặt chúng hơn nữa và tách rời kiểm soát chi phí khỏi doanh thu, có thể làm được điều đó.
Nhưng với mỗi mùa hè trôi qua với chi tiêu chuyển nhượng khổng lồ, cơ hội xoay chuyển con thuyền ngày càng mờ dần.
Dịch từ bài viết "The BookKeeper: Real reason for Premier League PSR complaints is the 217% rise in costs" từ The Athletic
Powered by Froala Editor
